M. Φαραντούρη, Τσαρλς Λόιντ, στο «Ηρώδειο
Η Μαρία και εγώ, ονειρευτήκαμε να χτίσουμε μια γέφυρα ανάμεσα στους κόσμους μας.. Αυτό το όνειρο πήρε σάρκα και οστά στο κονσέρτο στην Αθήνα.- Charles Lloyd
Για το CD με τίτλο "Athens Concert"
Η μουσική είναι δύναμη θεραπευτική. Μπορεί να διασχίσει τα σύνορα και ν' αγγίξει άμεσα την καρδιά. Είναι μια πανίσχυρη μορφή επικοινωνίας και έκφρασης ομορφιάς...».
Η παλαιότερη ρήση του σαξοφωνίστα - θρύλου της free Jazz Τσαρλς Λόιντ επιβεβαιώνεται με το άκουσμα της ηχογραφημένης συναυλίας, που έδωσε πέρσι στο «Ηρώ Μαρία Φαραντούρηδειο» με την Μαρία Φαραντούρη, συνοδεία και άλλων εξαίρετων μουσικών, η οποία αποτυπώθηκε στο διπλό CD με τίτλο «Athens Concert».
O δίσκος (κυκλοφορεί από την ECM - καταγραφή της μαγικής συνεύρεσης του σπουδαίου εκφραστικού σαξοφωνίστα - δημιουργού και της μεγάλης Ελληνίδας τραγουδίστριας με τη μοναδική κοντράλτο φωνή) ξεκινά μια υπέροχη, υποβλητική διασκευή του «Κράτησα τη ζωή μου» του Μ. Θεοδωράκη (υπάρχουν άλλες δύο συνθέσεις του).
Περιλαμβάνει, επίσης, τέσσερις συνθέσεις του Λόιντ, το «Ταξίδι στα Κύθηρα» της Ελ. Καραΐνδρου και το «Βλέφαρό μου» του Ν. Κυπουργού, πλαισιωμένες από την «Ελληνική σουίτα»: δέκα εξαιρετικές στιγμές της ελληνικής μουσικής παράδοσης - ταξίδι στο χώρο και το χρόνο. Μουσική για την αγάπη, την εξορία, τη νοσταλγία, τον αποχωρισμό, «χρώματα» χαράς, πίκρας, προσμονής, απώλειας... Και τα τραγούδια του Λόιντ να σμίγουν με τρόπο μοναδικό με τα ελληνικά, με ένα αόρατο «νήμα» που ενώνει διαφορετικά μουσικά ιδιώματα.
Καθοριστική υπήρξε η δημιουργική συμβολή του πιανίστα και συνθέτη Τάκη Φαραζή, μουσικού με βαθιά γνώση, που έκανε τις ενορχηστρώσεις, καταφέρνοντας «να ενώσει τα σημεία ανάμεσα στις δομές της ελληνικής μουσικής και τα ανοικτά σύνορα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού», όπως ανέφερε ο Λόιντ. Το μουσικό αποτέλεσμα σφραγίζει και η πολίτικη λύρα του Σωκράτη Σινόπουλου, με τον μυστηριακό της ήχο, καθώς και οι άλλοι μεγάλοι μουσικοί της τζαζ που συμμετείχαν: Jason Moran (πιάνο), Reuben Rogers (ακουστικό μπάσο), Eric Harland (ντραμς)Πηγή
Αναλυτικά
Κράτησα τη ζωή μου – Dream Weaver – Blow Wind – Requiem
Ελληνική Σουίτα [Μέρος 1ο]: Ύμνος στην Αγιά Τριάδα – Επάνω στο ξερό χώμα – Μέσα στους παραδείσιους κήπους της καρδιάς μου – Ταξίδι στα Κύθηρα –
Prayer – Ελληνική Σουίτα [Μέρος 2ο]: Bλέφαρο μου – Μαργαριταρένια – Θαλασσάκι μου
Ελληνική Σουίτα [Μέρος 3ο]: Ηπειρώτικο μοιρολόι – Καίγομαι και σιγολιώνω – Μωρή Κοντούλα Λεμονιά – Αλησμονώ και χαίρομαι – Του Ήλιου το Κάστρο – Γιάννη μου το μαντήλι σου.
Ηχογραφημένο στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στις 4 Ιουνίου του 2010, το Athens Concert είναι η πρώτη ηχογράφηση μιας νέας μεγάλης συνεργασίας: του εξαιρετικά εκφραστικού σαξοφωνίστα Charles Lloyd, και της μοναδικής Μαρίας Φαραντούρη, που όπως εύστοχα έγραψε ο πρόεδρος Μιτεράν: η Μαρία είναι σαν την ίδια την Ελλάδα: δυνατή – αγνή και άγρυπνη.
Η ηχογράφηση περιλαμβάνει τέσσερεις συνθέσεις του Charles Lloyd, τρεις του Μίκη Θεοδωράκη, το Ταξίδι στα Κύθηρα της Ελένης Καραΐνδρου -για πρώτη φορά ηχογραφημένο με τη φωνή της Μαρίας- και το Βλέφαρό μου του Νίκου Κυπουργού, πλαισιωμένες από δέκα εξαιρετικές στιγμές της παράδοσής μας που ξεκινούν ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο από το Βυζάντιο, τη μεγάλη ηπειρώτικη παράδοση, τα Δωδεκάνησα και κατόπιν τη Σμύρνη, για να καταλήξουν στα παράλια του Πόντου.
Θα μπορούσε να πει κανείς πως η συνεργασία αυτή θέτει νέα δεδομένα σε αυτό που ονομάζουμε διαπολιτισμική καλλιτεχνική δημιουργία. Η μουσική αγκαλιάζει πολλές και διαφορετικές τάσεις και συναισθήματα. Άλλοτε χαρούμενη και εορταστική άλλοτε θρηνητική και αγωνιώδης. Τα τραγούδια του Charles Lloyd συνυφαίνονται με έναν μοναδικό τρόπο με τα ελληνικά τραγούδια, υπογραμμίζοντας την ουσιαστική – εσωτερική ενότητα των διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων.
Αγάπη, νοσταλγία, εξορία, αποχωρισμός: ο βασικός θεματικός-αφηγηματικός ιστός του ελληνικού τραγουδιού (παραδοσιακού και μεταγενέστερου) συγγενεύει και αναγνωρίζεται εξίσου αυτονόητα και στη θεματολογία της φωνητικής παράδοσης της jazz.
«Από τις πρώτες κιόλας νότες, αναγνώρισα στη φωνή της Μαρίας τη δύναμη και το βάθος του ανθρωπισμού που εκπέμπει» σημειώνει ο Charles Lloyd, περιγράφοντας το συναισθηματικό αντίκρισμα της φωνής της Μαρίας. Ένα χρόνο σχεδόν μετά την ηχογράφηση ο Lloyd δήλωσε: «Αγάπησα τη φωνή της Μαρίας από την πρώτη στιγμή που την άκουσα. Αλλά αγαπώ και τη μουσική ολόκληρη. Όσο για τη μουσική που ονομάζεται τζαζ και την οποία υπηρετώ όλη μου τη ζωή, είναι πρωτίστως η μουσική της ελευθερίας και της αναζήτησης. Και η Μαρία διαθέτει ακριβώς αυτό. Πίστευα πάντα πως όταν κάτι αναζητάς, σε αναζητά κι εκείνο. Προφανώς τη φωνή της Μαρίας την αναζητούσα πάντοτε. Κι αφού η φωνή της έφερε δάκρυα στα μάτια μου, ήξερα πως βρήκα αυτό που έψαχνα».
Όλα ξεκίνησαν όταν η Μαρία Φαραντούρη προσκλήθηκε να δώσει μια συναυλία στο πανεπιστήμιο της Santa Barbara στην Καλιφόρνια, το 2002. Ο διοργανωτής είχε καλέσει τον Charles Lloyd. Εντυπωσιασμένος από τη φωνή της, της μίλησε με τα πιο θερμά λόγια. Ένα χρόνο αργότερα, στη συναυλία που έδωσε στο Λυκαβηττό με το κουαρτέτο του, κάλεσε τη Μαρία να τον συνοδεύσει επί σκηνής σε δυο τραγούδια. «Ένιωσα πως η φωνή της θα ταίριαζε τέλεια στο τραγούδι μου Βlow Wind» θυμάται ο Charles Lloyd και συνεχίζει: «Η Μαρία, μού τραγούδησε το Κράτησα τη ζωή μου με τη συνταρακτική ποίηση του Γιώργου Σεφέρη που ρίζωσε στο ρεπερτόριό μου … Μου τραγούδησε και το Βλέφαρό μου του Νίκου Κυπουργού καθώς και πολλά ακόμα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη».
Από τότε, κάθε φορά που ο Lloyd ερχόταν στην Ελλάδα και γνώριζε καλύτερα την ιστορία και το τοπίο της, αυτός ο μουσικός διάλογος, η εναλλαγή και η ανταλλαγή τρόπων και ήχων εξελισσόταν.
«Η συνεργασία μου με τον Charles, ήταν για μένα μια καθαρή αισθητική απόλαυση, μια μοναδική εμπειρία. Οι υπέροχες μπαλάντες του Charles το Prayer, τo Blow Wind και το Requiem -σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα- ήταν ένας νέος ηχητικός κόσμος. Πιστεύω πως η πρόκληση ήταν πολύ μεγάλη και η αναζήτηση πολύ ενδιαφέρουσα. Δηλαδή δυο διαφορετικές μουσικές πηγές που μέσα από την κατάλληλη επεξεργασία ενώθηκαν και δημιούργησαν μια άλλη πρόταση, έναν άλλο άκουσμα. Τα τραγούδια και οι μελωδίες που εντάσσονται στην Ελληνική σουίτα έρχονται από παλιά και φέρουν ήχους αρχέγονους όπου η ευαισθησία του Charles αλλά και η δημιουργική διερεύνηση των Moran-Rogers-Harland, μεταμόρφωσαν αυτό το υλικό σε ένα πρωτόγνωρο άκουσμα. … Ο ήχος του Charles Lloyd κυριαρχεί, τόσο με τη δύναμη του μυστηρίου του όσο και με την παιδική του αθωότητα. Είναι ένας ήχος κραταιός και συγχρόνως ανάλαφρος» λέει η Μαρία Φαραντούρη.
Η πραγματοποίηση μιας συναυλίας που θα παρουσίαζε αυτή τη νέα ηχητική συνθήκη πήρε την οριστική της μορφή με τη δημιουργική συμβολή του Τάκη Φαραζή που ανέλαβε τις ενορχηστρώσεις. Η Μαρία Φαραντούρη πρότεινε την ιδέα της Ελληνικής Σουίτας. Οι πεντατονικές κλίμακες της παραδοσιακής μας μουσικής -κυρίως της ηπειρώτικης- που έχουν περάσει στο DNA της τζαζ μέσω του μπλουζ, αποτέλεσαν τον βασικό δίαυλο επικοινωνίας των δύο μουσικών ιδιωμάτων. «Ο Τάκης Φαραζής συνέβαλλε καθοριστικά στο να ενώσει τα σημεία ανάμεσα στις δομές της ελληνικής μουσικής και τα ανοικτά σύνορα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού» υπογραμμίζει ο Charles Lloyd.
Γνωστός για τη δυναμική του σχέση τόσο με την τζαζ μουσική όσο και την ελληνική, ο πιανίστας και συνθέτης Τάκης Φαραζής είναι ίσως ο ιδανικός μουσικός για μια τέτοια παραγωγή. Πέρα από τις κλασικές και τζαζ σπουδές του στο πιάνο, τη δημιουργική του θητεία στο γκρουπ Iskra, τις συνθέσεις του για το θέατρο (νεοελληνικό και αρχαίο δράμα) και τον κινηματογράφο, ο Φαραζής έχει μια μεγάλη εμπειρία στα ζητήματα της ερμηνείας ταυτόχρονα με την βαθιά του γνώση στα πιο διαφορετικά μουσικά ιδιώματα.
Η μουσική παλέτα του γκρουπ ολοκληρώνεται με την πολίτικη λύρα του Σωκράτη Σινόπουλου. «Ο μυστηριακός ήχος της λύρας δίνει μια τελείως διαφορετική διάσταση στη μουσική. Αρχέγονη σχεδόν υπνωτιστική, η επίμονη λύρα του Σωκράτη μάς ανοίγει ένα παράθυρο σε άλλους, μακρινούς πολιτισμούς» σχολιάζει ο Charles Lloyd. Ο Σωκράτης Σινόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους σολίστ της νεότερης γενιάς, ξεκίνησε τη ζωή του στη μουσική από την κλασική κιθάρα για να τον κερδίσει αργότερα η πολίτικη λύρα και το λαούτο. Έχει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της παραδοσιακής μουσικής αλλά και της σύγχρονης τόσο στο επίπεδο της σύνθεσης όσο και του αυτοσχεδιασμού. Σε ηχογραφήσεις της ECM, έχει συμμετάσχει μέσω της συνεργασίας του με την Ελένη Καραΐνδρου [Τρωάδες (ΕCM 1810) την Ελεγεία του Ξεριζωμού (ECM 1952) και το Λιβάδι που δακρύζει (ΕCM 1885)].
Η Μαρία Φαραντούρη έχει επίσης συμμετάσχει σε ηχογράφηση της ECM, ερμηνεύοντας τραγούδια της Ελένης Καραΐνδρου, με την οποία συνδέεται με βαθιά σχέση φιλίας και συνεργασίας από την δεκαετία του ΄60, την εποχή των σπουδών και των πρώτων αναζητήσεων. Η πρώτη δισκογραφική παρουσία της Ελένης Καραϊνδρου, η Μεγάλη Αγρυπνία σε ποίηση του Κ.Χ. Μύρη, πραγματοποιήθηκε με ερμηνεύτρια την Μαρία Φαραντούρη.
Η Μαρία Φαραντούρη με την πορεία της και τις επιλογές της σμίλευσε το πορτραίτο μιας νέας μορφής τραγουδίστριας: Μιας ανήσυχης και συνειδητοποιημένης γυναίκας. Τραγουδώντας από τα 16 της χρόνια τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη έγινε το σύμβολο της αντίστασης και της ελευθερίας για χιλιάδες ανθρώπους στη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα. Ήταν η περίοδος που η Daily Telegraph την ανακήρυττε ως Μαρία Κάλλας των λαών και η Le Monde ως Joan Baez της Μεσογείου, αφιερώνοντάς της δεκάδες σελίδες με διθυράμβους που αφορούσαν τη σπάνια ερμηνεία της, τη σκηνική της παρουσία αλλά και την κοινωνική της δράση.
Η Μαρία Φαραντούρη παραμένοντας πιστή στον δρόμο που έχει χαράξει, με γνώμονα την ποιότητα και την υψηλή αισθητική, άρχισε «ν’ ανοίγει» το ρεπερτόριό της μετά τη μεταπολίτευση. Εκεί, άλλωστε την οδηγούσε η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Πολίτης και καλλιτέχνης του κόσμου έχει ζυμωθεί με ξένους καλλιτέχνες και έχει συμπράξει σε διεθνή φεστιβάλ με σπουδαίες προσωπικότητες του τραγουδιού και της Τέχνης, μέσα από αναρίθμητες πρωτοβουλίες, παραγωγές και αναζητήσεις νέων δρόμων έκφρασης.
Στη δισκογραφία του θρυλικού σαξοφωνίστα Charles Lloyd σπάνια συναντώνται «φωνές», αν εξαιρέσει κανείς κάποιες συμμετοχές σε ροκ και ποπ παραγωγές τη δεκαετία του ΄70. Ίσως γιατί το ίδιο το σαξόφωνο, το φλάουτο ή το tarogato είναι από τη φύση τους «η φωνή» της ορχήστρας που αποδίδει το αίσθημα των μπλούζ, την κραυγή του μουεζίνη ή τη ράγκα του τέλους μιας μέρας. Η αίσθησή του για τη μελωδία είναι βαθιά, είτε αναζητά ένα νέο νόημα στο κλασικό ρεπερτόριο της τζαζ είτε εξορύσσει συγκίνηση από τα spirituals. Από την αρχή της καριέρας του, ο Lloyd έχει αποδειχθεί ένας διορατικός επικεφαλής γκρουπ, έχοντας κατά γενική ομολογία ένα από τα καλύτερα μουσικά σχήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συνεργάτες του, σταθεροί εδώ και τέσσερα χρόνια, είναι ο Jason Moran στο πιάνο ο Reuben Rogers στο ακουστικό μπάσο και ο Eric Harland στη ντραμς. Παρότι ο Moran έχει το δικό του γκρουπ και αποσπά συνεχώς διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με σημαντικότερη αυτήν του καλλιτέχνη της χρονιάς από το περιοδικό DownBeat, πάντα αφήνει χώρο και χρόνο για τον Charles Lloyd, γιατί νιώθει πως έχει πολλά να μάθει ακόμα. Ο Lloyd αντίστοιχα είναι απόλυτα ικανοποιημένος από τον τρόπο που το τρίο προσεγγίζει τις συνθέσεις του. Η ρυθμική ευελιξία που μοιράζονται οι τρεις μουσικοί σε συνδυασμό με την απαράμιλλη μουσικότητα τους στηρίζει το τελικό αποτέλεσμα ενόσω παράλληλα διατυπώνει το νόημα της χαράς στη μουσική.
Οι μίξεις του Αthens Cocncert έγιναν στο Όσλο τον Δεκέμβριο του 2010 και τον Ιανουάριο του 2011 από τον Manfred Eicher και τον Jan Erik Kongshaug.
Μετά από μια πυκνή περιοδεία του κουαρτέτου του Charles Lloyd στην Ευρώπη θα παρουσιαστεί το Athens Concert στο Landsberg της Γερμανίας την 1η Νοεμβρίου, στο JazzFest Berlin την 6η Νοεμβρίου με αποκορύφωμα το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 9 Νοεμβρίου.
Η έκδοση που συνοδεύει το CD, περιλαμβάνει σημειώματα του Charles Lloyd και της Μαρίας Φαραντούρη, τις αποδώσεις των στίχων στα αγγλικά καθώς και φωτογραφίες των καλλιτεχνών από τη συναυλία και τις πρόβες.
OI ΠPΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΗ ΤΥΠΟ
«…Και όταν η Μαρία Φαραντούρη συναντάται με τον Charles Lloyd στο γαλήνιο spiritual “Prayer” οι φωνές τους υφαίνονται σε μια και φαίνονται φτιαγμένες η μία για την άλλη.»
…
Εδώ, η εκφραστική θερμή με το πυκνό βιμπράτο φωνή της αποδεικνύει ότι οι ρίζες της μπορεί να βρίσκονται στην Ελλάδα, όμως έχει εύκολα την ικανότητα να περνά στο περιβάλλον της mainstream τζαζ.»
«…Με το σαξόφωνο του Lloyd να τυλίγεται γύρω από το πλούσιο κοντράλτο της Μαρίας Φαραντούρη, το αποτέλεσμα είναι μουσική υψηλού πνευματικού κάλλους.»
«…Το -σαν φθινοπωρινά φύλλα- “Requiem” του Lloyd βρίσκει το πιάνο του Jason Moran να καθρεφτίζει λαμπερά το φραζάρισμα της Φαραντούρη στον ελληνικό στίχο.»
Η μουσική είναι δύναμη θεραπευτική. Μπορεί να διασχίσει τα σύνορα και ν' αγγίξει άμεσα την καρδιά. Είναι μια πανίσχυρη μορφή επικοινωνίας και έκφρασης ομορφιάς...».
Η παλαιότερη ρήση του σαξοφωνίστα - θρύλου της free Jazz Τσαρλς Λόιντ επιβεβαιώνεται με το άκουσμα της ηχογραφημένης συναυλίας, που έδωσε πέρσι στο «Ηρώ Μαρία Φαραντούρηδειο» με την Μαρία Φαραντούρη, συνοδεία και άλλων εξαίρετων μουσικών, η οποία αποτυπώθηκε στο διπλό CD με τίτλο «Athens Concert».
O δίσκος (κυκλοφορεί από την ECM - καταγραφή της μαγικής συνεύρεσης του σπουδαίου εκφραστικού σαξοφωνίστα - δημιουργού και της μεγάλης Ελληνίδας τραγουδίστριας με τη μοναδική κοντράλτο φωνή) ξεκινά μια υπέροχη, υποβλητική διασκευή του «Κράτησα τη ζωή μου» του Μ. Θεοδωράκη (υπάρχουν άλλες δύο συνθέσεις του).
Περιλαμβάνει, επίσης, τέσσερις συνθέσεις του Λόιντ, το «Ταξίδι στα Κύθηρα» της Ελ. Καραΐνδρου και το «Βλέφαρό μου» του Ν. Κυπουργού, πλαισιωμένες από την «Ελληνική σουίτα»: δέκα εξαιρετικές στιγμές της ελληνικής μουσικής παράδοσης - ταξίδι στο χώρο και το χρόνο. Μουσική για την αγάπη, την εξορία, τη νοσταλγία, τον αποχωρισμό, «χρώματα» χαράς, πίκρας, προσμονής, απώλειας... Και τα τραγούδια του Λόιντ να σμίγουν με τρόπο μοναδικό με τα ελληνικά, με ένα αόρατο «νήμα» που ενώνει διαφορετικά μουσικά ιδιώματα.
Καθοριστική υπήρξε η δημιουργική συμβολή του πιανίστα και συνθέτη Τάκη Φαραζή, μουσικού με βαθιά γνώση, που έκανε τις ενορχηστρώσεις, καταφέρνοντας «να ενώσει τα σημεία ανάμεσα στις δομές της ελληνικής μουσικής και τα ανοικτά σύνορα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού», όπως ανέφερε ο Λόιντ. Το μουσικό αποτέλεσμα σφραγίζει και η πολίτικη λύρα του Σωκράτη Σινόπουλου, με τον μυστηριακό της ήχο, καθώς και οι άλλοι μεγάλοι μουσικοί της τζαζ που συμμετείχαν: Jason Moran (πιάνο), Reuben Rogers (ακουστικό μπάσο), Eric Harland (ντραμς)Πηγή
Κράτησα τη ζωή μου – Dream Weaver – Blow Wind – Requiem
Ελληνική Σουίτα [Μέρος 1ο]: Ύμνος στην Αγιά Τριάδα – Επάνω στο ξερό χώμα – Μέσα στους παραδείσιους κήπους της καρδιάς μου – Ταξίδι στα Κύθηρα –
Prayer – Ελληνική Σουίτα [Μέρος 2ο]: Bλέφαρο μου – Μαργαριταρένια – Θαλασσάκι μου
Ελληνική Σουίτα [Μέρος 3ο]: Ηπειρώτικο μοιρολόι – Καίγομαι και σιγολιώνω – Μωρή Κοντούλα Λεμονιά – Αλησμονώ και χαίρομαι – Του Ήλιου το Κάστρο – Γιάννη μου το μαντήλι σου.
Ηχογραφημένο στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στις 4 Ιουνίου του 2010, το Athens Concert είναι η πρώτη ηχογράφηση μιας νέας μεγάλης συνεργασίας: του εξαιρετικά εκφραστικού σαξοφωνίστα Charles Lloyd, και της μοναδικής Μαρίας Φαραντούρη, που όπως εύστοχα έγραψε ο πρόεδρος Μιτεράν: η Μαρία είναι σαν την ίδια την Ελλάδα: δυνατή – αγνή και άγρυπνη.
Η ηχογράφηση περιλαμβάνει τέσσερεις συνθέσεις του Charles Lloyd, τρεις του Μίκη Θεοδωράκη, το Ταξίδι στα Κύθηρα της Ελένης Καραΐνδρου -για πρώτη φορά ηχογραφημένο με τη φωνή της Μαρίας- και το Βλέφαρό μου του Νίκου Κυπουργού, πλαισιωμένες από δέκα εξαιρετικές στιγμές της παράδοσής μας που ξεκινούν ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο από το Βυζάντιο, τη μεγάλη ηπειρώτικη παράδοση, τα Δωδεκάνησα και κατόπιν τη Σμύρνη, για να καταλήξουν στα παράλια του Πόντου.
Θα μπορούσε να πει κανείς πως η συνεργασία αυτή θέτει νέα δεδομένα σε αυτό που ονομάζουμε διαπολιτισμική καλλιτεχνική δημιουργία. Η μουσική αγκαλιάζει πολλές και διαφορετικές τάσεις και συναισθήματα. Άλλοτε χαρούμενη και εορταστική άλλοτε θρηνητική και αγωνιώδης. Τα τραγούδια του Charles Lloyd συνυφαίνονται με έναν μοναδικό τρόπο με τα ελληνικά τραγούδια, υπογραμμίζοντας την ουσιαστική – εσωτερική ενότητα των διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων.
Αγάπη, νοσταλγία, εξορία, αποχωρισμός: ο βασικός θεματικός-αφηγηματικός ιστός του ελληνικού τραγουδιού (παραδοσιακού και μεταγενέστερου) συγγενεύει και αναγνωρίζεται εξίσου αυτονόητα και στη θεματολογία της φωνητικής παράδοσης της jazz.
«Από τις πρώτες κιόλας νότες, αναγνώρισα στη φωνή της Μαρίας τη δύναμη και το βάθος του ανθρωπισμού που εκπέμπει» σημειώνει ο Charles Lloyd, περιγράφοντας το συναισθηματικό αντίκρισμα της φωνής της Μαρίας. Ένα χρόνο σχεδόν μετά την ηχογράφηση ο Lloyd δήλωσε: «Αγάπησα τη φωνή της Μαρίας από την πρώτη στιγμή που την άκουσα. Αλλά αγαπώ και τη μουσική ολόκληρη. Όσο για τη μουσική που ονομάζεται τζαζ και την οποία υπηρετώ όλη μου τη ζωή, είναι πρωτίστως η μουσική της ελευθερίας και της αναζήτησης. Και η Μαρία διαθέτει ακριβώς αυτό. Πίστευα πάντα πως όταν κάτι αναζητάς, σε αναζητά κι εκείνο. Προφανώς τη φωνή της Μαρίας την αναζητούσα πάντοτε. Κι αφού η φωνή της έφερε δάκρυα στα μάτια μου, ήξερα πως βρήκα αυτό που έψαχνα».
Όλα ξεκίνησαν όταν η Μαρία Φαραντούρη προσκλήθηκε να δώσει μια συναυλία στο πανεπιστήμιο της Santa Barbara στην Καλιφόρνια, το 2002. Ο διοργανωτής είχε καλέσει τον Charles Lloyd. Εντυπωσιασμένος από τη φωνή της, της μίλησε με τα πιο θερμά λόγια. Ένα χρόνο αργότερα, στη συναυλία που έδωσε στο Λυκαβηττό με το κουαρτέτο του, κάλεσε τη Μαρία να τον συνοδεύσει επί σκηνής σε δυο τραγούδια. «Ένιωσα πως η φωνή της θα ταίριαζε τέλεια στο τραγούδι μου Βlow Wind» θυμάται ο Charles Lloyd και συνεχίζει: «Η Μαρία, μού τραγούδησε το Κράτησα τη ζωή μου με τη συνταρακτική ποίηση του Γιώργου Σεφέρη που ρίζωσε στο ρεπερτόριό μου … Μου τραγούδησε και το Βλέφαρό μου του Νίκου Κυπουργού καθώς και πολλά ακόμα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη».
Από τότε, κάθε φορά που ο Lloyd ερχόταν στην Ελλάδα και γνώριζε καλύτερα την ιστορία και το τοπίο της, αυτός ο μουσικός διάλογος, η εναλλαγή και η ανταλλαγή τρόπων και ήχων εξελισσόταν.
«Η συνεργασία μου με τον Charles, ήταν για μένα μια καθαρή αισθητική απόλαυση, μια μοναδική εμπειρία. Οι υπέροχες μπαλάντες του Charles το Prayer, τo Blow Wind και το Requiem -σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα- ήταν ένας νέος ηχητικός κόσμος. Πιστεύω πως η πρόκληση ήταν πολύ μεγάλη και η αναζήτηση πολύ ενδιαφέρουσα. Δηλαδή δυο διαφορετικές μουσικές πηγές που μέσα από την κατάλληλη επεξεργασία ενώθηκαν και δημιούργησαν μια άλλη πρόταση, έναν άλλο άκουσμα. Τα τραγούδια και οι μελωδίες που εντάσσονται στην Ελληνική σουίτα έρχονται από παλιά και φέρουν ήχους αρχέγονους όπου η ευαισθησία του Charles αλλά και η δημιουργική διερεύνηση των Moran-Rogers-Harland, μεταμόρφωσαν αυτό το υλικό σε ένα πρωτόγνωρο άκουσμα. … Ο ήχος του Charles Lloyd κυριαρχεί, τόσο με τη δύναμη του μυστηρίου του όσο και με την παιδική του αθωότητα. Είναι ένας ήχος κραταιός και συγχρόνως ανάλαφρος» λέει η Μαρία Φαραντούρη.
Η πραγματοποίηση μιας συναυλίας που θα παρουσίαζε αυτή τη νέα ηχητική συνθήκη πήρε την οριστική της μορφή με τη δημιουργική συμβολή του Τάκη Φαραζή που ανέλαβε τις ενορχηστρώσεις. Η Μαρία Φαραντούρη πρότεινε την ιδέα της Ελληνικής Σουίτας. Οι πεντατονικές κλίμακες της παραδοσιακής μας μουσικής -κυρίως της ηπειρώτικης- που έχουν περάσει στο DNA της τζαζ μέσω του μπλουζ, αποτέλεσαν τον βασικό δίαυλο επικοινωνίας των δύο μουσικών ιδιωμάτων. «Ο Τάκης Φαραζής συνέβαλλε καθοριστικά στο να ενώσει τα σημεία ανάμεσα στις δομές της ελληνικής μουσικής και τα ανοικτά σύνορα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού» υπογραμμίζει ο Charles Lloyd.
Γνωστός για τη δυναμική του σχέση τόσο με την τζαζ μουσική όσο και την ελληνική, ο πιανίστας και συνθέτης Τάκης Φαραζής είναι ίσως ο ιδανικός μουσικός για μια τέτοια παραγωγή. Πέρα από τις κλασικές και τζαζ σπουδές του στο πιάνο, τη δημιουργική του θητεία στο γκρουπ Iskra, τις συνθέσεις του για το θέατρο (νεοελληνικό και αρχαίο δράμα) και τον κινηματογράφο, ο Φαραζής έχει μια μεγάλη εμπειρία στα ζητήματα της ερμηνείας ταυτόχρονα με την βαθιά του γνώση στα πιο διαφορετικά μουσικά ιδιώματα.
Η μουσική παλέτα του γκρουπ ολοκληρώνεται με την πολίτικη λύρα του Σωκράτη Σινόπουλου. «Ο μυστηριακός ήχος της λύρας δίνει μια τελείως διαφορετική διάσταση στη μουσική. Αρχέγονη σχεδόν υπνωτιστική, η επίμονη λύρα του Σωκράτη μάς ανοίγει ένα παράθυρο σε άλλους, μακρινούς πολιτισμούς» σχολιάζει ο Charles Lloyd. Ο Σωκράτης Σινόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους σολίστ της νεότερης γενιάς, ξεκίνησε τη ζωή του στη μουσική από την κλασική κιθάρα για να τον κερδίσει αργότερα η πολίτικη λύρα και το λαούτο. Έχει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της παραδοσιακής μουσικής αλλά και της σύγχρονης τόσο στο επίπεδο της σύνθεσης όσο και του αυτοσχεδιασμού. Σε ηχογραφήσεις της ECM, έχει συμμετάσχει μέσω της συνεργασίας του με την Ελένη Καραΐνδρου [Τρωάδες (ΕCM 1810) την Ελεγεία του Ξεριζωμού (ECM 1952) και το Λιβάδι που δακρύζει (ΕCM 1885)].
Η Μαρία Φαραντούρη έχει επίσης συμμετάσχει σε ηχογράφηση της ECM, ερμηνεύοντας τραγούδια της Ελένης Καραΐνδρου, με την οποία συνδέεται με βαθιά σχέση φιλίας και συνεργασίας από την δεκαετία του ΄60, την εποχή των σπουδών και των πρώτων αναζητήσεων. Η πρώτη δισκογραφική παρουσία της Ελένης Καραϊνδρου, η Μεγάλη Αγρυπνία σε ποίηση του Κ.Χ. Μύρη, πραγματοποιήθηκε με ερμηνεύτρια την Μαρία Φαραντούρη.
Η Μαρία Φαραντούρη με την πορεία της και τις επιλογές της σμίλευσε το πορτραίτο μιας νέας μορφής τραγουδίστριας: Μιας ανήσυχης και συνειδητοποιημένης γυναίκας. Τραγουδώντας από τα 16 της χρόνια τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη έγινε το σύμβολο της αντίστασης και της ελευθερίας για χιλιάδες ανθρώπους στη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα. Ήταν η περίοδος που η Daily Telegraph την ανακήρυττε ως Μαρία Κάλλας των λαών και η Le Monde ως Joan Baez της Μεσογείου, αφιερώνοντάς της δεκάδες σελίδες με διθυράμβους που αφορούσαν τη σπάνια ερμηνεία της, τη σκηνική της παρουσία αλλά και την κοινωνική της δράση.
Η Μαρία Φαραντούρη παραμένοντας πιστή στον δρόμο που έχει χαράξει, με γνώμονα την ποιότητα και την υψηλή αισθητική, άρχισε «ν’ ανοίγει» το ρεπερτόριό της μετά τη μεταπολίτευση. Εκεί, άλλωστε την οδηγούσε η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Πολίτης και καλλιτέχνης του κόσμου έχει ζυμωθεί με ξένους καλλιτέχνες και έχει συμπράξει σε διεθνή φεστιβάλ με σπουδαίες προσωπικότητες του τραγουδιού και της Τέχνης, μέσα από αναρίθμητες πρωτοβουλίες, παραγωγές και αναζητήσεις νέων δρόμων έκφρασης.
Στη δισκογραφία του θρυλικού σαξοφωνίστα Charles Lloyd σπάνια συναντώνται «φωνές», αν εξαιρέσει κανείς κάποιες συμμετοχές σε ροκ και ποπ παραγωγές τη δεκαετία του ΄70. Ίσως γιατί το ίδιο το σαξόφωνο, το φλάουτο ή το tarogato είναι από τη φύση τους «η φωνή» της ορχήστρας που αποδίδει το αίσθημα των μπλούζ, την κραυγή του μουεζίνη ή τη ράγκα του τέλους μιας μέρας. Η αίσθησή του για τη μελωδία είναι βαθιά, είτε αναζητά ένα νέο νόημα στο κλασικό ρεπερτόριο της τζαζ είτε εξορύσσει συγκίνηση από τα spirituals. Από την αρχή της καριέρας του, ο Lloyd έχει αποδειχθεί ένας διορατικός επικεφαλής γκρουπ, έχοντας κατά γενική ομολογία ένα από τα καλύτερα μουσικά σχήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συνεργάτες του, σταθεροί εδώ και τέσσερα χρόνια, είναι ο Jason Moran στο πιάνο ο Reuben Rogers στο ακουστικό μπάσο και ο Eric Harland στη ντραμς. Παρότι ο Moran έχει το δικό του γκρουπ και αποσπά συνεχώς διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με σημαντικότερη αυτήν του καλλιτέχνη της χρονιάς από το περιοδικό DownBeat, πάντα αφήνει χώρο και χρόνο για τον Charles Lloyd, γιατί νιώθει πως έχει πολλά να μάθει ακόμα. Ο Lloyd αντίστοιχα είναι απόλυτα ικανοποιημένος από τον τρόπο που το τρίο προσεγγίζει τις συνθέσεις του. Η ρυθμική ευελιξία που μοιράζονται οι τρεις μουσικοί σε συνδυασμό με την απαράμιλλη μουσικότητα τους στηρίζει το τελικό αποτέλεσμα ενόσω παράλληλα διατυπώνει το νόημα της χαράς στη μουσική.
Οι μίξεις του Αthens Cocncert έγιναν στο Όσλο τον Δεκέμβριο του 2010 και τον Ιανουάριο του 2011 από τον Manfred Eicher και τον Jan Erik Kongshaug.
Μετά από μια πυκνή περιοδεία του κουαρτέτου του Charles Lloyd στην Ευρώπη θα παρουσιαστεί το Athens Concert στο Landsberg της Γερμανίας την 1η Νοεμβρίου, στο JazzFest Berlin την 6η Νοεμβρίου με αποκορύφωμα το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 9 Νοεμβρίου.
Η έκδοση που συνοδεύει το CD, περιλαμβάνει σημειώματα του Charles Lloyd και της Μαρίας Φαραντούρη, τις αποδώσεις των στίχων στα αγγλικά καθώς και φωτογραφίες των καλλιτεχνών από τη συναυλία και τις πρόβες.
OI ΠPΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΗ ΤΥΠΟ
«…Και όταν η Μαρία Φαραντούρη συναντάται με τον Charles Lloyd στο γαλήνιο spiritual “Prayer” οι φωνές τους υφαίνονται σε μια και φαίνονται φτιαγμένες η μία για την άλλη.»
…
Εδώ, η εκφραστική θερμή με το πυκνό βιμπράτο φωνή της αποδεικνύει ότι οι ρίζες της μπορεί να βρίσκονται στην Ελλάδα, όμως έχει εύκολα την ικανότητα να περνά στο περιβάλλον της mainstream τζαζ.»
www.allaboutjazz.com 04/09/2011 ΝΥ
«…Με το σαξόφωνο του Lloyd να τυλίγεται γύρω από το πλούσιο κοντράλτο της Μαρίας Φαραντούρη, το αποτέλεσμα είναι μουσική υψηλού πνευματικού κάλλους.»
The Times UK 27/08/2011
«…Το -σαν φθινοπωρινά φύλλα- “Requiem” του Lloyd βρίσκει το πιάνο του Jason Moran να καθρεφτίζει λαμπερά το φραζάρισμα της Φαραντούρη στον ελληνικό στίχο.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου