Σαν σήμερα 24 Μαϊου το 1941 γεννιέται ο αμερικανός τραγουδιστής και συνθέτης.Μπομπ Ντίλαν, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ρόμπερτ Άλεν Ζίμερμαν
Θρύλος ετών εβδοµήντα! Της Μαρίας Μαρκουλή
από ΤΑ ΝΕΑ
Σήµερα (Τρίτη 24 Μαΐου) ο Μποµπ Ντίλαν γίνεται 70 χρονών. Εβδοµήντα! Μια «παραφωνία» στην ποπ κουλτούρα, που έχει ψύχωση µε ό,τι νέο, τη στιγµή µάλιστα που τα καινούργια είδωλα της µουσικής ξεπετιούνται κιόλας από την κούνια. Και ο Μποµπ, 70άρης, παραµένει ένας διαφορετικός σταρ, που ενδιαφέρει το κοινό, που παράγει έργο και είναι κάπου εκεί έξω και µαγεύει τους φαν. Πάνταµε έναν µυστήριο δικό του τρόπο.
Ο Ρόµπερτ Σέλτον, φίλος του και βιογράφος, επανεκδίδει το «No Direction Home», συµπληρωµένο µε νέο υλικό. Είναι άλλωστε ο άνθρωπος στον οποίο ο Ντίλαν χρωστάει τα πρώτα καλά λόγια που γράφτηκαν γι’ αυτόν και εκείνος στον οποίο είχαν µιλήσει οι γονείς του».
«∆εν έφυγα από το σπίτι µου από περιέργεια να γνωρίσω καινούργια πράγµατα και να δω τι συνέβαινε αλλού. Απλά ήθελα να φύγω. Βαριόµουν και ήθελα να φύγω. Ποτέ δεν ησύχασα και δεν δέχτηκα την ανία», έλεγε ο Ντίλαν στον Σέλτον, τον άνθρωπο που τον «ανακάλυψε» και έγραψε εκείνη την περίφηµη κριτική το 1961 που τον περιέγραφε ως «το καινούργιο λαµπερό πρόσωπο της φολκ µουσικής».
«Μπορώ να µείνω ξαπλωµένος το κρεβάτι µου για τρεις ώρες και να κοιτάω το ταβάνι, αλλάαυτό δεν είναι ανία», εξηγούσε ο Ντίλαν στον Σέλτον που το 1986 υπέγραφε τη βιογραφία του.
Η µητέρα του Μπέτι έδινε την εικόνα: «∆εν ήταν ποτέ αποκοµµένος από την οικογένεια και τους φίλους, αλλά του άρεσε να ονειρεύεται, πήγαινε πάνω στο δωµάτιό του και ονειρευόταν ότι κάποια µέρα θα γινόταν πολύ διάσηµος», έλεγε η κ. Ζίµερµαν το 1966.
«Βλέπεις – έλεγε οΝτίλαν στον Σέλτον –δεν προέρχοµαι από καµία σπουδαία κοινωνία της µεσαίας τάξης των προαστίων. Εκεί που ζούσα δεν υπήρχαν προάστια. ∆εν υπήρχε η περιοχή των φτωχών και η περιοχή των πλούσιων, η σωστή πλευρά του δρόµου και η λάθος πλευρά του δρόµου. ∆εν υπάρχουν γραµµές στα µέρη µου.
Ποτέ δεν υπήρχαν. Από όσο ξέρω, εκεί που ζούσα κανείς δεν είχε κάτι που να µην έχει ο άλλος. Ολοι όσοι ήξερα είχαντα ίδια πράγµατα... Το σκέφτοµαι συχνά ότι το Χίµπινγκ δεν µε επηρέασε στο να γίνω αυτό που είµαι σήµερα» – έλεγε στον Σέλτον, λίγο πριν εκείνος επισκεφτεί το Χίµπινγκ (όπου ο 6χρονος Ντίλαν µε την οικογένεια είχαν µετακοµίσει).
Του είχε πει και κάτι άλλο. «Εχεις ποτέ µυρίσει...
γέννηση; Λοιπόν αυτόςείναι ο λόγος πουµετακινούµαι, όταν κάτι καινούργιο γεννιέται». Γι’ αυτό άλλαζε σπίτια µε το που τέλειωνετη δουλειά ενός άλµπουµ.
Ο Ρόµπερτ Σέλτον, φίλος του και βιογράφος, επανεκδίδει το «No Direction Home», συµπληρωµένο µε νέο υλικό. Είναι άλλωστε ο άνθρωπος στον οποίο ο Ντίλαν χρωστάει τα πρώτα καλά λόγια που γράφτηκαν γι’ αυτόν και εκείνος στον οποίο είχαν µιλήσει οι γονείς του».
«∆εν έφυγα από το σπίτι µου από περιέργεια να γνωρίσω καινούργια πράγµατα και να δω τι συνέβαινε αλλού. Απλά ήθελα να φύγω. Βαριόµουν και ήθελα να φύγω. Ποτέ δεν ησύχασα και δεν δέχτηκα την ανία», έλεγε ο Ντίλαν στον Σέλτον, τον άνθρωπο που τον «ανακάλυψε» και έγραψε εκείνη την περίφηµη κριτική το 1961 που τον περιέγραφε ως «το καινούργιο λαµπερό πρόσωπο της φολκ µουσικής».
«Μπορώ να µείνω ξαπλωµένος το κρεβάτι µου για τρεις ώρες και να κοιτάω το ταβάνι, αλλάαυτό δεν είναι ανία», εξηγούσε ο Ντίλαν στον Σέλτον που το 1986 υπέγραφε τη βιογραφία του.
Η µητέρα του Μπέτι έδινε την εικόνα: «∆εν ήταν ποτέ αποκοµµένος από την οικογένεια και τους φίλους, αλλά του άρεσε να ονειρεύεται, πήγαινε πάνω στο δωµάτιό του και ονειρευόταν ότι κάποια µέρα θα γινόταν πολύ διάσηµος», έλεγε η κ. Ζίµερµαν το 1966.
«Βλέπεις – έλεγε οΝτίλαν στον Σέλτον –δεν προέρχοµαι από καµία σπουδαία κοινωνία της µεσαίας τάξης των προαστίων. Εκεί που ζούσα δεν υπήρχαν προάστια. ∆εν υπήρχε η περιοχή των φτωχών και η περιοχή των πλούσιων, η σωστή πλευρά του δρόµου και η λάθος πλευρά του δρόµου. ∆εν υπάρχουν γραµµές στα µέρη µου.
Ποτέ δεν υπήρχαν. Από όσο ξέρω, εκεί που ζούσα κανείς δεν είχε κάτι που να µην έχει ο άλλος. Ολοι όσοι ήξερα είχαντα ίδια πράγµατα... Το σκέφτοµαι συχνά ότι το Χίµπινγκ δεν µε επηρέασε στο να γίνω αυτό που είµαι σήµερα» – έλεγε στον Σέλτον, λίγο πριν εκείνος επισκεφτεί το Χίµπινγκ (όπου ο 6χρονος Ντίλαν µε την οικογένεια είχαν µετακοµίσει).
Του είχε πει και κάτι άλλο. «Εχεις ποτέ µυρίσει...
γέννηση; Λοιπόν αυτόςείναι ο λόγος πουµετακινούµαι, όταν κάτι καινούργιο γεννιέται». Γι’ αυτό άλλαζε σπίτια µε το που τέλειωνετη δουλειά ενός άλµπουµ.
Παρά την ηλικία του, παραµένει ένας διαφορετικός σταρ, που ενδιαφέρει το κοινό, παράγει έργο και είναι κάπου εκεί έξω µαγεύοντας τους φαν
ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΩΝ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ απο" ΤΑ ΝΕΑ"
«Τον δρόµο µου εγώ τον έφτιαξα µόνος µου»
Μ.Μ.
«Με τo να αλλάζεις το πρόσωπο της ποπ µουσικής δεν αλλάζεις υποχρεωτικά και τον µεταβολισµό της. Εγώ δεν άλλαξα τον µεταβολισµό της», λέει ο Μποµπ Ντίλαν, µια πολύ ξεχωριστή περίπτωση της ποπ µουσικής των τελευταίων πενήντα χρόνων. «Αυτό που έκανα ήταν απλά να ανοίξω πολλές πόρτες».
Μια από τις πόρτες που άνοιξε ήταν σίγουρα αυτή του σπιτιού του στη Μινεσότα. Την άνοιξε, έφυγε και έριξε πίσω του µαύρη πέτρα. «Ποτέ δεν ήµουν το παιδί που είχε ένα σπίτι, πουµπορούσε να πάρει τολεωφορείο και να γυρίσει. Δεν είµαι περήφανος γι’ αυτό. Αλλά µόνος µου έφτιαξα τον δρόµο µου. Και ο µόνος τρόποςπου το έκανα ήτανεπειδή δεν µ’ ένοιαζε. Αλλά να ‘µαι τώρα εδώ, πρέπει να δεχτώ όλα όσα έκανα και τα µέρη που πήγα και αυτό που έγινα», γράφει στο απόσπασµα από τοβιβλίο του Ρόµπερτ Σέλτον που δηµοσίευσαν οι «Times».Ωστόσο, σίγουρα δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγµα για κάποιον γονιό να ακούει ότι το παιδί του δεν ένιωθε πως κοντά του είχε ένα δικό του σπίτι.
Ο πατέραςΑµπε Ζίµερµαν πίστευε πάντως πως το παιδί θα τελείωνε το σχολείο και θα έπιανε δουλειά στην οικογενειακή επιχείρηση επιπλοποιίας. Ο Μποµπ βέβαια είχε αφήσει τις προθέσεις του να φανούν. Δεν καθόταν στο µαγαζί, έφευγε, πήγαινε στο δωµάτιό του να διαβάσει, να γράψει, να ακούσει µουσική.
«Ο Μποµπ», έλεγε η µητέρα, η Μπέτι, «στο πάνω δωµάτιο γινόταν σιγά σιγά συγγραφέας. Διάβαζε όποιο βιβλίο έβρισκε, αγόραζε κόµικς που είχαν κάποιο νόηµα, όπως τα “Κλασικά Εικονογραφηµένα”. Περνούσεπολύ καιρό στη βιβλιοθήκη. Δενξέρω ποιοι συγγραφείς του άρεσαν, δενκουβεντιάζαµε γι’ αυτά, απλά µιλούσαµε και γελάγαµε.Ο Μπόµπι µπορούσε να γράψει και να ζωγραφίσει. Ητανκαλλιτέχνης. Πάντα κάτι ζωγράφιζε. Προσπαθήσαµε να τον σπρώξουµεπρος την Αρχιτεκτονική. Τουλάχιστον θα µπορούσε να βγάζει τα προς το ζην. Με εκείνα τα ποιήµατα πρώτα θα πεθάνεις και µετά θα σε ανακαλύψουν – τέτοια του λέγαµε. Τα ποιήµατα που έγραφε στο Γυµνάσιο δεν τα έδειχνε σε κανέναν,µόνο στον πατέρα του και σε µένα. Φοβόµουν µήπως καταλήξει και γίνει ποιητής», έλεγε η µητέρα του.
Ελεγε ο ίδιος ότι ήταν ποιητής; ρώτησε ο Σέλτον. «Οχι!» απάντησαν και οι δυο τους µε έµφαση.
Μητέρα: «Ποτέ δεν τον αποκάλεσα “ποιητή”. Κάποια στιγµή, όταν ετοιµαζόταν για το κολέγιο, του είπα: “Μποµπ, γιατί δεν διαλέγεις κάτι χρήσιµο;”. Είπε: “Θα διαλέξω κάτι στη λογοτεχνία, στην τέχνη για έναν χρόνο και µετά θα δω τι θα κάνω”. Του είπα: “Μη συνεχίσεις να γράφεις ποιήµατα, σε παρακαλώ… Πήγαινε στο σχολείοκαι κάνε κάτι εποικοδοµητικό. Πάρε ένα πτυχίο”». Πώς έγινε ο Ντίλαν η «φωνή µιας γενιάς» και ο «επαναστάτης των 60s»;
«Δεν επαναστάτησε στ’ αλήθεια ποτέ. Είχε πείσει τονεαυτό του πως είχε κάτι διαφορετικό να πουλήσει. «Ναι», συµφωνούσε η µάνα, «εκείνος είχε πείσει τον εαυτότου. Εµείς όχι. Σίγουρα όχι».
Εφυγε θυµωµένος από το σπίτι του; «Οχι, θυµωµένος όχι!».
Ο µικρός Μποµπ ήταν ευγενικό παιδί και µάλλον συνεσταλµένο. «Να τι µας ενοχλούσε. Εκείνη την εποχή είχε επιρροή πάνω σε παιδιά µε έναν τρόπο που δεν έπρεπε», έλεγε ο πατέρας. «Από µικρό όµως τον απασχολούσαν οι άνθρωποιπου αντιµετώπιζαν προβλήµατα στη ζωή τους,ήθελε να κάνει πράγµατα γιατους συνανθρώπους του και δεν µπορούσε να καταλάβει ότι αυτά τα πράγµατα, αυτές οι αλλαγές, χρειάζονται χρόνο.
Ηθελε να τα πετύχει όλα πολύ γρήγορα».
Αλλά ο Σέλτον, ο φίλος του Μποµπ, ήταν φίλος και της Σιουζ Ρότολο, της κοπέλας του Ντίλαν από το 1961 ώς το 1965 (η οποία πρόσφατα έφυγε από τη ζωή). Ο Σέλτον ήταν και ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους στον οποίο η Ρότολο είχε µιλήσει ανοιχτά για τη σχέση.
Την πρώτη φορά που τον είδε η Σουζ δεν τον πήρε στα σοβαρά. Της είχε φανεί «αστείο» πρόσωπο, αλλά «ωραίο αστείο», συµπλήρωσε. «Νοµίζω ότι πάντα πίστευε πως θα γινότανπολύ σπουδαίος µια µέρα». Ο Σέλτον έγραφε ότι ο Ντίλαν ήταν σαν ένα σφουγγάρι που ρουφούσε τα πάντα και η Ρότολο αναγνώρισε γρήγορα αυτή την ικανότητά του. Με το που τον γνώριζες καταλάβαινες πως δεν ήταν καθόλου αστεία περίπτωση, καταλάβαινες το πόσο τροµακτικά αστραφτερό µυαλό ήταν. Τα πρώτα χρόνια, το 1961, καθόταν µέσα σε ένα δωµάτιο γεµάτο ανθρώπους και απορροφούσε λάµψη από τον καθένα και από παντού».
Είχε έναν τρόπο που γοήτευε από τότε τους ανθρώπους. Το παραδεχόταν και η Σουζ. «Είχε ένα µυστήριο που τους γοήτευε. Το µεγαλύτερο κοµµάτι από αυτό το δηµιουργούσε και πρόσθετε ακόµη περισσότερα µε το να είναι ο εαυτός του. Πιστεύω πως το διασκέδαζε. Φοβόσουν όµως να τον ρωτήσεις πράγµατα γιατί υπήρχε ένα σύννεφο γύρω του. Πολλοί που τον ξέρουν δεν θέλουν να τον ρωτάνε γιατί δεν ξέρουν µε ποιον τρόπο να υπερασπίσουν τον εαυτό τους, αν απαντήσει. Υπάρχει κάτι που παρατηρώ σε αυτόν και δεν µ’ αρέσει καθόλου», εκµυστηρεύτηκε η Ρότολο. «Ισως και στον ίδιο να µην αρέσει. Είναι µερικές φορές πολύ αρνητικός, πολύ πεσιµιστής. Αλλά από την άλλη πλευρά είναι πολύ ζωντανός άνθρωπος, τόσο πολύ ζωντανός και ενθουσιώδης που σχεδόν σε τροµάζει… Και µετά έχει κάτι άλλο, είναι πάρα πολύ αστείος».
INFO
Η νέα, αναθεωρηµένη έκδοση της βιογραφίας του Μποµπ Ντίλαν «No Direction Home» από τον φίλο του Ρόµπερτ Σέλτον κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Omnibus Press.
«Επαιρνα ηρωίνη και σκεφτόµουν να αυτοκτονήσω»
Μέσα σε όλα τα αφιερώµατα και µια συνέντευξη. Από το 1966 βγήκε στην επιφάνεια τώρα από το BBC και ο Ντίλαν σε αυτή παραδεχόταν ότι ήταν εξαρτηµένος από την ηρωίνη. Και πως είχε σκεφτεί µέχρι και την αυτοκτονία. «Σταµάτησα να παίρνω ηρωίνη στη Νέα Υόρκη, ήµουν πολύ εξαρτηµένος. Εννοώ πραγµατικά εξαρτηµένος. Μου στοίχιζε 25 δολάρια την ηµέρα και σταµάτησα», έλεγε στον Ρόµπερτ Σέλτον. Στη συνέντευξη, από τον Μάρτιο του 1966 (που ο Ντίλαν ήταν σε περιοδεία στην Αµερική), έλεγε επίσης : «Για µένα ο θάνατος δεν είναι τίποτε. ∆εν έχει καµία σηµασία από τη στιγµή που µπορώ να πεθάνω γρήγορα…. Και θα µπορούσα να το είχα κάνει… ∆εν είµαι ο τύπος που θα έκοβε το αυτί του... Αν τα πράγµατα πήγαιναν στραβά, θα έριχνα µια σφαίρα στο κεφάλι µου. Θα πηδούσα από το παράθυρο», έλεγε το 1966.
Θα τραγουδήσουν «Happy Birthday» στο YouTube
Ντίλαν παντού. Ανεξάντλητος.
Τα 70χρονα του Μποµπ πυροδοτούν αφιερώµατα σε όλο τον κόσµο. Αναµενόµενο. Αν και ίσως περισσότερα αφιερώµατα απ’ ό,τι ήταν αναµενόµενο. Με τον Ντίλαν δεν ξέρεις τι να περιµένεις – είναι η αλήθεια. Ποτάµια από µελάνι τρέχουν, πλήκτρα σε υπολογιστές λειώνουν, υπολογιστές ολόκληροι λειώνουν για να πουν στον εορτάζοντα τα «Χρόνια Πολλά». Και πάντα µε υγεία.
Η ηθοποιός Κέιτ Μπλάνσετ, ένα από τα πρόσωπα που έπαιξαν τον Ντίλαν στην ταινία «Ι’ m Not There» του 2007, θα του έκανε, λέει, δώρο το βιβλίο «The Fortunes Of Richard Mahony» του Henry Handel Richardson, «ένα καταπληκτικό βιβλίο για την αποµόνωση, την εγκατάλειψη και την τύχη. Ενα από τα ελάχιστα βιβλία που πιθανώς να µην έχει διαβάσει». Η Κέσα, η ποπ τραγουδίστρια από το Νάσβιλ, θα του έκανε δώρο ένα µωρό - ελέφαντα που «να µπορεί να ζωγραφίζει. Θα το έλεγαν Τάιρον, θα έκανε παρέα στον Μποµπ αν κάποια στιγµή ένιωθε µόνος και θα µπορούσε να διακοσµήσει τον χώρο µε τις καταπληκτικές ζωγραφιές του», είπε η Κέσα.
Η κυρία των Pretenders, Κρίσι Χάιντ, κάτι επίσης για να περνάει την ώρα και να πιάνει λιγότερο χώρο στο σπίτι, έναν στόχο για βελάκια µε ταβελάκια µαζί, «όχι για κάποιον ιδιαίτερο λόγο, επειδή µάλλον είναι κάτι που θα του άρεσε».
Ο Μποµπ δεν έχει παρά να πει ευχαριστώ για τις ευχές, τα δώρα και το αµείωτο ενδιαφέρον του κόσµου όλα αυτά τα χρόνια – που είναι πολλά αν υπολογίσεις από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 που έπιασε δουλειά, να τραγουδάει, να βγάζει δίσκους και να κάνει περιοδείες, περιπλανώµενος τροβαδούρος αφοσιωµένος στον σκοπό του, την τέχνη του.
Οι φαν του, σήµερα, ενώνονται όλοι στο YouTube – η µεγαλύτερη χορωδία του κόσµου – να του τραγουδήσουν το «Happy Birthday». Εκείνος, βέβαια, δεν θα είναι εκεί. Θα προτιµήσει να είναι ο ίδιος αινιγµατικός, απόµακρος, ιδανικός µαέστρος του µυστηρίου γύρω του.
Στην Αµερική οι εκδηλώσεις για τα 70χρονα είναι ακόµη πιο µαζικές για τον ποιητή της. Μέσα από τα τραγούδια ταξιδεύει η εικόνα της. Ραδιοφωνικοί µαραθώνιοι, κινηµατογραφικά αφιερώµατα, συναυλίες προς τιµήν του, η µέρα σήµερα ανήκει στον Μποµπ. Οι επιρροές του στη µουσική άλλωστε βρίσκονται παντού, αναγνωρίσιµες µέσα στα χρόνια, ώς την πιο νέα γενιά, που επιλέγει στην τραγουδοποιία και τις δικές της αφετηρίες.
Ενα φεστιβάλ που διοργανώνει η Νόρα Τζόουνς µε τον Ανταµ Γκριν στη Νέα Υόρκη και ένα άλλο, τετραήµερο, το Dylan Days στο Χίµπινγκ της Μινεσότα, στα µέρη του δηλαδή, ξεχωρίζουν ανάµεσα στις εκδηλώσεις. Το περιοδικό «Rolling Stone» αφιερώνει ολόκληρο τεύχος – Happy Birthday Bob – , ενώ µια επιτροπή από «ειδικούς» – µουσικούς, ιστορικούς, συγγραφείς, δηµοσιογράφους και Ντιλανολόγους – ψηφίζουν τα 70 καλύτερα τραγούδια του.
Ο Μπόνο διαλέγει το «Like Α Rolling Stone», επειδή «σηµατοδοτεί (λέει)
τη γέννηση ενός εικονοκλάστη, που χάρισε στο ροκ την πιο σπουδαία φωνή του και τον πιο υπέροχο βάνδαλο». Επανεκδόσεις βιβλίων, εκθέσεις και αφιερώµατα [οι ταινίες «Ι’ m Not There» (του Τοντ Χέινς), το «Don’t Look Back» (1967) του Ντ.
Α Πένεµπεϊκερ και το «TheOther Side of Mirror» του Μάρεϊ Λέρνερ], µε υλικό από Φεστιβάλ του Νιούπορτ και από τη δεκαετία του ‘60 και πάλι στις οθόνες.
Φυσικά, έτοιµα είναι και τα καινούργια T-shirts, ενώ επιταχύνεται ο ρυθµός στην αγορά των εισιτηρίων στις επόµενες συναυλίες του που αρχίζουν πάλι σε τρεις εβδοµάδες και κρατήστε και αυτό: δεν θα αργήσει να ταράξει το µουσικό σύµπαν το δεύτερο µέρος της αυτοβιογραφίας του. Μέχρι τότε, µείνετε συντονισµένοι στον Πλανήτη Ντίλαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου